Mandi 22 Oct 2025 AJ DI Awaaj
Himachal Desk : ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬਾਗਬਾਨੀ ਸਿਰਫ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਬਾਗਵਾਨਾਂ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਪੇਂਡੂ ਵਿਕਾਸ, ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਸ੍ਰਿਜਨ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਰਤਾ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਸਤੰਭ ਵੀ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਠਾਕੁਰ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੱਖੂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਬਾਗਬਾਨੀ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਆਯਾਮ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਬਾਗਬਾਨੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦਿਆਂ, ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2025-26 ਦੌਰਾਨ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਉਪੋਸ਼ਣਕਟਿਬੰਧੀ ਬਾਗਬਾਨੀ, ਸਿੰਚਾਈ ਅਤੇ ਮੁੱਲਵਰਧਨ (ਐਚਪੀ ਸ਼ਿਵਾ) ਪਰਿਯੋਜਨਾ ਰਾਹੀਂ 100 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਾਵਧਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਇਸ ਅਹੰਕਾਰਪੂਰਨ ਕਦਮ ਨਾਲ ਸਿਰਫ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਨੀਵੇਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਵਾ ਪਰਿਯੋਜਨਾ ਰਾਹੀਂ ਬਾਗਬਾਨੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਮਿਲ ਰਹੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਯਤਨ ਧਰਾਤਲ ਤੇ ਵੀ ਸਫਲ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।
ਇਸ ਪਰਿਯੋਜਨਾ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੁਣ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਸਾਫ਼ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਲੱਗਾ ਹੈ। ਮੰਡੀਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਧਰਮਪੁਰ ਉਪਮੰਡਲ ਦੇ ਲਲਾਣਾ ਕਲਸਟਰ ਵਿੱਚ ਬਾਗਬਾਨੀ ਦੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਖੁਦ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਬੋਲੀਆਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਧਰਮਪੁਰ ਉਪਮੰਡਲ ਦੇ ਲਲਾਣਾ ਕਲਸਟਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਮੇਂ ਮੌਸੰਮੀ ਦੀ ਫਸਲ ਲਹਲਾਹਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਐਚਪੀ ਸ਼ਿਵਾ ਪਰਿਯੋਜਨਾ ਦੇ ਤਹਿਤ ਲਗਭਗ 5 ਹੈਕਟੇਅਰ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਇਸ ਬਗੀਚੇ ਵਿੱਚ ਮੌਸੰਮੀ ਦੀ ਫਸਲ ਤਿਆਰ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲਾਭਾਰਥੀ ਕਿਸਾਨ ਹੁਣ ਇਸਨੂੰ ਬਜ਼ਾਰ ਭੇਜਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹਨ।
ਇਸ ਕਲਸਟਰ ਵਿੱਚ ਬਲੱਡ ਰੇਡ ਅਤੇ ਜਾਫਾ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦੇ ਲਗਭਗ 4700 ਮੌਸੰਮੀ ਦੇ ਪੌਦੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਕਲਸਟਰ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਹਾਰਟੀਕਲਚਰ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਮਾਰਕੇਟਿੰਗ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਅਤੇ ਵਾਟਰ ਯੂਜ਼ਰ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦਾ ਵੀ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਲਾਭਾਰਥੀ ਕਿਸਾਨ ਅਤੇ ਕਲਸਟਰ ਦੇ ਤਹਿਤ ਬਣਾਈ ਗਈ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਹਾਰਟੀਕਲਚਰ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਮਾਰਕੇਟਿੰਗ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਅਤੇ ਵਾਟਰ ਯੂਜ਼ਰ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਰੀਬ ਚਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਬਾਗਬਾਨੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਫਲ ਵਿਕਾਸ ਦਿਵਸ (ਐਫਐਲਡੀ) ਤਹਿਤ ਮੌਸੰਮੀ ਦੇ ਪੌਦੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਲਗਭਗ 41 ਕਿਸਾਨ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਸ ਕਲਸਟਰ ਵਿੱਚ ਬਾਗਬਾਨੀ ਅਤੇ ਜਲਸ਼ਕਤੀ ਵਿਭਾਗ ਰਾਹੀਂ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਕਾਸ, ਬੈੱਡ ਅਤੇ ਖੱਡ ਬਣਾਉਣਾ, ਸੋਲਰ ਬਾਰਬੰਦੀ, ਡ੍ਰਿਪ ਸਿੰਚਾਈ ਸੁਵਿਧਾ ਅਤੇ ਉਠਾਉ ਸਿੰਚਾਈ ਪਰਿਯੋਜਨਾ ਰਾਹੀਂ ਜਲ ਉਪਲਬਧਤਾ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ ਲਗਭਗ 50 ਹਜ਼ਾਰ ਲੀਟਰ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ ਦਾ ਟੈਂਕ ਵੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਲਸਟਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 200 ਮੌਸੰਮੀ ਦੇ ਪੌਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਤੀ ਪੌਦੇ 50 ਤੋਂ 60 ਕਿੱਲੋਗ੍ਰਾਮ ਮੌਸੰਮੀ ਉਤਪਾਦਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।
ਹੋਰ ਲਾਭਾਰਥੀ ਕਿਸਾਨ ਅਚਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਰਮੇਸ਼ ਚੰਦ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬਲੱਡ ਰੇਡ ਅਤੇ ਜਾਫਾ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦੀ ਮੌਸੰਮੀ ਵਿੱਚ ਛਿਲਕੇ ਪਤਲੇ ਅਤੇ ਰਸ ਵੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਵਾਦ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਧੀਆ ਅਤੇ ਮਿੱਠੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਾਰੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੇ ਦਾਮ ਮਿਲਣ ਕਾਰਨ ਆਮਦਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਬਾਗਬਾਨੀ ਵਿਭਾਗ ਧਰਮਪੁਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਇਸ ਵਾਰੀ ਰਿਲਾਇੰਸ ਸਟੋਰ ਰਾਜਪੁਰਾ ਲਲਾਣਾ ਤੋਂ ਮੌਸੰਮੀ ਖਰੀਦ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਲਲਾਣਾ ਕਲਸਟਰ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ 20 ਕਵਿੰਟਲ ਦੀ ਫਸਲ ਰਾਜਪੁਰਾ ਭੇਜੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰੀ ਮੌਸੰਮੀ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ 35 ਤੋਂ 40 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਵਿਕ ਰਹੀ ਹੈ।
ਬਾਗਬਾਨੀ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਤਕਨੀਕੀ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਦੇਣ ਲਈ ਫੈਸਿਲੀਟੇਟਰ, ਕਲਸਟਰ ਇੰਚਾਰਜ ਅਤੇ ਫੀਲਡ ਓਪਰੇਟਰ ਵੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਬਾਗਬਾਨੀ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਦਾ ਆਹਵਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਘਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੀ ਨਾ ਸਿਰਫ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੌਕੇ ਬਣ ਸਕਣ, ਬਲਕਿ ਉਹ ਸਵਾਵਲੰਬੀ ਬਣ ਕੇ ਦੂਜਿਆਂ ਲਈ ਵੀ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਸ੍ਰਿਜਨ ਕਰ ਸਕਣ।
ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਕੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ
ਧਰਮਪੁਰ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗਿਆ (ਬਾਗਬਾਨੀ) ਡਾ. ਅਨੀਲ ਠਾਕੁਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸ਼ਿਵਾ ਪਰਿਯੋਜਨਾ ਰਾਹੀਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੰਡੀਆਂ ਦੇ ਧਰਮਪੁਰ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 63 ਕਲਸਟਰ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਮੌਸੰਮੀ (ਨਿੰਬੂ ਪ੍ਰਜਾਤੀ), ਅਮਰੂਦ ਅਤੇ ਲਿੱਚੀ ਦੀ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਵਧਾਵਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 250 ਹੈਕਟੇਅਰ ਜ਼ਮੀਨ ਕਵਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਕਲਸਟਰ ਧਰਮਪੁਰ ਦੇ ਕਰੀਬ 1500 ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਬਾਗਬਾਨੀ ਵਿਭਾਗ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਵੀ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਫਸਲ ਦੇ ਚੰਗੇ ਕੀਮਤ ਮਿਲ ਸਕਣ।
