ਬੱਚਾ ਗੋਦ ਲੈਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਸਰਲ, ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਤੇ ਲੋਕ ਸਹੂਲਤਮੰਦ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰਯਾਸ
ਮੰਡੀ, 27 ਨਵੰਬਰ 2025 Aj Di Awaaj
Himachal Desk: ਬੱਚਾ ਗੋਦ ਲੈਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਸਰਲ, ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਅਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਵਿਚ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਅੱਜ ਉਪਾਇੁਕਤ ਕਾਰਜਾਲਯ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੀਟਿੰਗ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਜਿਸ ਦੀ ਅਧਿਆਕਸ਼ਤਾ ਵੱਧੀਕਤ ਉਪਾਇੁਕਤ ਮੰਡੀ ਗੁਰਸਿਮਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੱਤਕ ਗ੍ਰਹਿਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਬਾਰੇ ਸਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਅਭਾਵ ਕਾਰਨ ਲੋਕ ਅਕਸਰ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਬਣਾਉਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਰੋਕਥਾਮ ਬਾਰੇ ਸ਼ਪਥ ਵੀ ਦਿਵਾਈ ਗਈ।
ਵੱਧੀਕਤ ਉਪਾਇੁਕਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਤਿੰਨ ਗ੍ਰਾਮ ਸਭਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਨਿਯਮਨ ਐਕਟ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ, ਜਿਸ ਲਈ ਆੰਗਨਵਾੜੀ ਕਾਰਕੁਨ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਿਹੜੇ ਵੀ ਲੋਕ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ – ਚਾਹੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ, ਬੈਂਡ, ਟੈਂਟ, ਬਾਰਾਤੀ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕੋਈ ਵੀ ਹੋਵੇ – ਉਹ ਸਾਰੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦੋਸ਼ੀ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਦੋ ਸਾਲ ਤੱਕ ਦੀ ਕੈਦ ਅਤੇ ਇੱਕ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦੇ ਜੁਰਮਾਨੇ ਦਾ ਪ੍ਰਾਵਧਾਨ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਰ ਸਾਲ ਨਵੰਬਰ ਮਹੀਨਾ ਦੱਤਕ ਗ੍ਰਹਿਣ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਮਹੀਨੇ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਾਰ ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਗੋਦ ਲਈ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਦਿਵਿਆਂਗ ਹਨ ਜਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ–ਪਿਤਾ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਵੀ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਭਰਿਆ ਪਰਿਵਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਣ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਹੁਣ ਗੋਦ ਲੈਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਾਫੀ ਸਰਲ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਛੁਕ ਦੰਪਤੀ, ਇਕਲੌਤੀ ਔਰਤ ਜਾਂ ਇਕਲੌਤਾ ਪੁਰਸ਼ ਮਿਸ਼ਨ ਵਾਤਸਲਯ ਪੋਰਟਲ ਰਾਹੀਂ ਔਨਲਾਈਨ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਪਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਗੋਦ ਲਿਆ ਜਾਏ ਤਾਂ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪੇਚੀਦਗੀ ਨਾ ਆਏ।
ਵੱਧੀਕਤ ਉਪਾਇੁਕਤ ਨੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਾਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਫਸਰ ਨੂੰ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਕਿ ਗੋਦ ਲੈਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਬਾਰੇ ਏ–ਫੋਰ ਸਾਈਜ਼ ਪੋਸਟਰ ਹਰ ਪੰਚਾਇਤ ਘਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਲਗਾਏ ਜਾਣ ਅਤੇ ਆੰਗਨਵਾੜੀ ਵਰਕਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਚਾਰ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਿੱਧੀ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕੇ।
ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਾਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਫਸਰ ਐੱਨ. ਆਰ. ਠਾਕੁਰ ਨੇ ਦੱਤਕ ਅਭਿਭਾਵਕਾਂ ਲਈ ਯੋਗਤਾ ਮਾਪਦੰਡ ਦੱਸਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸ਼ਾਰੀਰੀਕ, ਮਾਨਸਿਕ, ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਮਰੱਥ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਬਾਲ ਅਧਿਕਾਰ ਉਲੰਘਨ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਦੰਪਤੀ ਲਈ ਦੋਹਾਂ ਦੀ ਸਹਿਮਤੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। ਇਕਲੌਤੀ ਮਹਿਲਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਲਿੰਗ ਦੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਗੋਦ ਲੈ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਕਲੌਤਾ ਪੁਰਸ਼ ਲੜਕੀ ਨੂੰ ਗੋਦ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਦਾ। ਦੰਪਤੀ ਦੀ ਜੋੜੀ ਉਮਰ 85 ਤੋਂ 110 ਸਾਲ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੰਪਤੀਆਂ ਦੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੋ ਜਾਂ ਵੱਧ ਬੱਚੇ ਹਨ, ਉਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਵਾਲੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਗੋਦ ਲੈਣ ‘ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ 2024-25 ਵਿੱਚ 4515 ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਦੱਤਕ ਗ੍ਰਹਿਣ ਰਾਹੀਂ ਪਰਿਵਾਰ ਮਿਲਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 313 ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਵਾਲੇ ਬੱਚੇ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਇਸ ਵਰ੍ਹੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ 12 ਅਤੇ ਮੰਡੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ 2 ਗੋਦ ਲੈਣ ਦੇ ਕੇਸ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।
ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ, ਸਿਹਤ, ਸਿੱਖਿਆ, ਮਹਿਲਾ ਅਤੇ ਬਾਲ ਵਿਕਾਸ, ਮਜ਼ਦੂਰੀ, ਬਾਲ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਬਾਲ ਕਲਿਆਣ ਕਮੇਟੀ, ਚਾਈਲਡ ਲਾਈਨ, ਮੰਡੀ ਜਨ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਸਾਖਰਤਾ ਕਮੇਟੀ, ਗਿਆਨ–ਵਿਗਿਆਨ ਕਮੇਟੀ ਸਮੇਤ 12 ਸੰਬੰਧਤ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਐਨਜੀਓਜ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਹਾਜ਼ਰ ਰਹੇ।
