ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: 17 July 2025 AJ DI Awaaj
National Desk : ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚਕਾਰ ਚੱਲ ਰਹੇ ਵਪਾਰਕ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਰੁਕਾਵਟ “ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਦੁੱਧ” ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਵਪਾਰ ਦੇ ਕਈ ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਪਰ ਅਮਰੀਕੀ ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦਾਂ, ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਦੁੱਧ ‘ਤੇ ਸਮਝੌਤਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ।
ਕੀ ਹੈ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਦੁੱਧ?
ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਡੇਅਰੀ ਜਾਨਵਰਾਂ, ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਗਾਵਾਂ ਨੂੰ ਐਸਾ ਭੋਜਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਮਾ*ਸ, ਖੂ*ਨ, ਹੱਡੀ*ਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜੈਵਿਕ ਉਤਪਾਦ ਮਿਲੇ ਹੋਏ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮੁਤਾਬਕ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੂਰ, ਮੁਰਗੀ, ਮੱਛੀ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਕੁੱਤਿਆਂ ਅਤੇ ਬਿੱਲੀਆਂ ਦੇ ਮਾਸ ਤੋਂ ਬਣੇ ਭੋਜਨ ਵੀ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਧੇ।
ਭਾਰਤ ਦਾ ਇਤਰਾਜ਼
ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਸ “ਨਾਨ-ਵੈਜ” ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੇ ਉਲਟ ਦੱਸਦਿਆਂ ਕਹਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੀਮਤ ‘ਤੇ ਐਸੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਨਹੀਂ ਦੇਵੇਗਾ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦੁੱਧ ਨਾ ਸਿਰਫ ਭੋਜਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਧਾਰਮਿਕ ਰਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸਦੀ ਖਾਸ ਅਹਮियत ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਾਫ਼ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਫ ਉਹੀ ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ ਜੋ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਹੋਣ ਅਤੇ ਸਰਟੀਫਾਈਡ ਹੋਣ।
ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਦਬਾਅ
ਅਮਰੀਕਾ ਭਾਰਤ ‘ਤੇ ਟੈਰਿਫ ਦਾ ਦਬਾਅ ਪਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦ ਭਾਰਤੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਟਰੰਪ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ 1 ਅਗਸਤ ਤੱਕ ਸਮਾਂ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇ ਤੱਕ ਇਹ ਮੁੱਦਾ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ 26% ਤੱਕ ਟੈਰਿਫ ਲਾਗੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਭਾਰਤ ਦੀ ਲਾਲ ਲਕੀਰ
ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ‘ਤੇ ਸਖ਼ਤ ਰਵੱਈਆ ਅਪਣਾਇਆ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, “ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਦੁੱਧ” ਦੀ ਆਮਦ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇਣੀ ਭਾਰਤ ਲਈ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਰਵਾਇਤੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਘਰੇਲੂ ਡੇਅਰੀ ਉਦਯੋਗ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਵੀ ਮਾਮਲਾ ਹੈ।
ਡੇਅਰੀ ਉਦਯੋਗ ‘ਤੇ ਸੰਕਟ
ਜੇਕਰ ਭਾਰਤ ਅਮਰੀਕੀ ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇਵੇ, ਤਾਂ ਘੱਟ ਕੀਮਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਹ ਉਤਪਾਦ ਭਾਰਤੀ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਛਾ ਜਾਣਗੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਦੇ 8 ਕਰੋੜ ਡੇਅਰੀ ਉੱਦਮੀਆਂ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਉਤਪਾਦ ਭਾਰਤ ਦੇ 9 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਦੇ ਡੇਅਰੀ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਝਟਕਾ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ GDP ਦਾ 3% ਹੈ।
ਅੰਤ ਵਿੱਚ…
ਇਹ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਵਪਾਰਕ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤਿਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਸਵਰੱਖਿਆ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਪਸ਼ਟ ਰੁਖ ਨਾਲ ਦੱਸ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦਬਾਅ ਅੱਗੇ ਝੁਕਣ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ।
