India 13 Dec 2025 AJ DI Awaaj
National Desk :ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਜਨਗਣਨਾ–2027 ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਵੱਡਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਨੇ ਇਸ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਲਈ ₹11,718 ਕਰੋੜ ਦੇ ਬਜਟ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਜਨਗਣਨਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਡਿਜੀਟਲ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਰਵਾਈ ਜਾਵੇਗੀ।
ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਅਸ਼ਵਨੀ ਵੈਸ਼ਨਵ ਮੁਤਾਬਕ, ਜਨਗਣਨਾ ਦੋ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਦੋ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗੀ ਜਨਗਣਨਾ
- ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ: ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਸਤੰਬਰ 2026 ਤੱਕ
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਘਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਡਾਟਾ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। - ਦੂਜਾ ਪੜਾਅ: ਫਰਵਰੀ 2027
ਇਸ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਅਤੇ ਹਰ ਘਰ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੋਬਾਈਲ ਐਪ ਅਤੇ ਵੈੱਬ ਪੋਰਟਲ ਰਾਹੀਂ ਡਿਜੀਟਲ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
1931 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਜਾਤੀ ਅਧਾਰਿਤ ਗਿਣਤੀ
ਇਸ ਜਨਗਣਨਾ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਖਾਸੀਅਤ ਇਹ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ 1931 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਜਾਤੀ ਅਧਾਰਿਤ ਗਿਣਤੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਜਾਤੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸਵਾਲ ਸਿਰਫ਼ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀਆਂ ਅਤੇ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਨਜਾਤੀਆਂ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਾਰੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣਗੇ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਵਿਸਥਾਰਕ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਇੱਕ ਗਜ਼ਟ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਰਾਹੀਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ।
ਡਾਟਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਭਰੋਸਾ
ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਭਰੋਸਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹੇਗੀ ਅਤੇ ਡਾਟਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਸਖ਼ਤ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ।
ਜਨਗਣਨਾ 2027 ਵਿੱਚ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਮੁੱਖ ਸਵਾਲ
ਜਨਗਣਨਾ ਦੌਰਾਨ ਹੇਠ ਲਿਖੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ:
- ਨਾਮ, ਵਿਆਹੀ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ
- ਵਿਦਿਅਕ ਯੋਗਤਾ
- ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੀ ਕਿਸਮ (ਸਰਕਾਰੀ, ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ, ਸਵੈ-ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਆਦਿ)
- ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ, ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਅਤੇ ਟੈਲੀਫੋਨ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ
- ਸਾਈਕਲ, ਬਾਈਕ ਅਤੇ ਕਾਰ ਵਰਗੇ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਮਾਲਕੀ
- ਘਰ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਅਨਾਜ
- ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਸਰੋਤ
- ਟਾਇਲਟ ਅਤੇ ਬਾਥਰੂਮ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ
- ਰਸੋਈ, ਐਲਪੀਜੀ/ਪੀਐਨਜੀ ਕਨੈਕਸ਼ਨ ਅਤੇ ਪਕਾਣ ਵਾਲਾ ਬਾਲਣ
- ਰੇਡੀਓ ਅਤੇ ਟੀਵੀ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ
- ਘਰ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ
- ਘਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ
- ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਮੁਖੀ
- ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸੰਬੰਧ
- ਘਰ ਦੇ ਕਮਰਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ
- ਕੰਧਾਂ, ਫਰਸ਼ ਅਤੇ ਛੱਤ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ
- ਘਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਵਿਆਹੇ ਜੋੜਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ
ਪ੍ਰਵਾਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਹੋਵੇਗੀ ਸ਼ਾਮਲ
ਗ੍ਰਹਿ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਨਿਤਿਆਨੰਦ ਰਾਏ ਨੇ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਪ੍ਰਵਾਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਇਕੱਠੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਜਨਮ ਸਥਾਨ, ਪਿਛਲੀ ਰਿਹਾਇਸ਼, ਮੌਜੂਦਾ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਮਿਆਦ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵਾਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਗੇ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜਨਗਣਨਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਸ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਵਿਅਕਤੀ ਜਨਗਣਨਾ ਦੌਰਾਨ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਜਾਂ ਅਸਥਾਈ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਕੋਈ ਵੱਖਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ।
ਕਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੋਵੇਗੀ ਜਨਗਣਨਾ ਐਪ
ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਨਗਣਨਾ ਐਪ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਸਮੇਤ 16 ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਵਿਕਲਪ ਉਪਲਬਧ ਹੋਵੇਗਾ, ਤਾਂ ਜੋ ਹਰ ਨਾਗਰਿਕ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਰਜ ਕਰ ਸਕੇ।
