ਹਰ 2 ਮਿੰਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤ ਦੀ ਮੌ*ਤ – ਜਾਣੋ ਕੀ ਹਨ ਇਸ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ

13

09 ਜੂਨ 2025 , Aj Di Awaaj

Health Desk: ਹਰ ਦੋ ਮਿੰਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਾਂ ਗੁਆਉਂਦੀ ਹੈ ਆਪਣੀ ਜਾਨ – ਜਾਣੋ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਹੱਲ                              ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ (WHO) ਦੀ ਇੱਕ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ, 2023 ਵਿੱਚ ਹਰ ਦੋ ਮਿੰਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ। ਸਾਲ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਲਗਭਗ 2.60 ਲੱਖ ਮਾਵਾਂ ਦੀ ਮੌ*ਤ ਹੋਈ, ਜੋ ਕਿ ਗੰਭੀਰ ਸਿਹਤ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ 2000 ਤੋਂ 2023 ਤੱਕ ਮਾਵਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਰ (Maternal Mortality Rate – MMR) ਵਿੱਚ 40% ਦੀ ਕਮੀ ਆਈ, ਪਰ ਮੌਜੂਦਾ ਅੰਕੜੇ ਹਾਲੇ ਵੀ ਧਿਆਨ ਦੀ ਲੋੜ ਦੱਸਦੇ ਹਨ।

ਮਾਵਾਂ ਦੀ ਮੌ*ਤ ਦਰ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?
ਮਾਵਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਰ ਉਸ ਦਰ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ, ਜਣੇਪੇ ਜਾਂ ਜਣੇਪੇ ਤੋਂ 42 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਔਰਤ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 2023 ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ MMR 100,000 ਜੀਵਤ ਜਨਮਾਂ ‘ਤੇ 197 ਸੀ। ਘੱਟ ਆਮਦਨ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦਰ 346 ਸੀ, ਜਦਕਿ ਉੱਚ ਆਮਦਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ 10।

ਮਾਵਾਂ ਦੀ ਮੌ*ਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ:
ਜਣੇਪੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖੂਨ ਵਹਿਣਾ (Postpartum Hemorrhage)
ਜਣੇਪੇ ਦੌਰਾਨ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਭਾਰੀ ਖੂਨ ਵਹਿਣਾ ਅੱਜ ਵੀ ਮੌਤਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਜਿਵੇਂ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਧੇਰੇ ਆਮ ਹੈ।

ਉੱਚ ਰਕਤ ਚਾਪ (ਪ੍ਰੀ-ਐਕਲੈਂਪਸੀਆ/ਐਕਲੈਂਪਸੀਆ)
ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਦੌਰਾਨ ਉੱਚ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪ੍ਰੀ-ਐਕਲੈਂਪਸੀਆ ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਗੁਰਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਅਸਰ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ (ਸੈਪਸਿਸ)
ਗਰਭ ਦੌਰਾਨ ਜਾਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸੈਪਸਿਸ, ਮਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਨਾਕਾਫ਼ੀ ਸਫਾਈ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਭਿਆਨਕ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ
ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ, ਚਿੰਤਾ ਅਤੇ ਪੋਸਟਪਾਰਟਮ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਵੀ ਮਾਵਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹਨ। ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਦੀ ਸਮਝ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ
ਗਰਭ ਦੌਰਾਨ ਦਿਲ ਤੇ ਵਧੇ ਹੋਏ ਦਬਾਅ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਾਰਡੀਓਮਾਇਓਪੈਥੀ) ਵੀ ਮੌਤਾਂ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਕੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਨਿਯਮਤ ਚੈੱਕਅੱਪ
ਗਰਭ ਦੌਰਾਨ ਨਿਯਮਤ ਜਾਂਚਾਂ ਰਾਹੀਂ ਜੋਖਮਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲਾਂ ਪਛਾਣ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਕੁਸ਼ਲ ਮੈਡੀਕਲ ਸੇਵਾਵਾਂ
ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਜਣੇਪੇ ਦੌਰਾਨ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ।

ਸੂਚਨਾ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ
ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਖਤਰੇ ਬਾਰੇ ਸੂਚਿਤ ਕਰਕੇ ਮਾਵਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਚਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਨਤੀਜਾ:
ਜਦ ਤੱਕ ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਮਾਪਦੰਡ, ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਨਹੀਂ ਵਧਾਈ ਜਾਂਦੀ, ਮਾਵਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਰ ਘਟਾਉਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਰਹੇਗਾ। WHO ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਲਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਮਿੰਟ ਕੀਮਤੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਹਰ ਮਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ।