ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਬੂਤਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਪੰਛੀ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਵੀ ਵਿਗੜ ਗਈ ਹੈ। ਕਬੂਤਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਕੋਈ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਰਾਜੇ-ਮਹਾਰਾਜੇ ਕਬੂਤਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਭੇਜਦੇ ਸਨ। ਡਾਕ ਭੇਜਣ ਦਾ ਇਹ ਤਰੀਕਾ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਚਲਦਾ ਰਿਹਾ। ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਦੀ ਸੁਪਰਹਿੱਟ ਫਿਲਮ ‘ਮੈਨੇ ਪਿਆਰ ਕਿਆ’ ‘ਚ ਵੀ ਕਬੂਤਰ ਨੂੰ ਪੋਸਟਮੈਨ ਦੇ ਰੂਪ ‘ਚ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਮਰੀਸ਼ ਪੁਰੀ ‘ਦਿਲ ਵਾਲੇ ਦੁਲਹਨੀਆ’ ‘ਚ ਕਬੂਤਰਾਂ ਨੂੰ ਦਾਣਾ ਪਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਨਜ਼ਰ ਆਏ ਸਨ। ਅੱਜ ਇਹ ਨਜ਼ਾਰਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲਗਭਗ ਹਰ ਚੌਰਾਹੇ ਅਤੇ ਨੁੱਕਰ ‘ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਇੰਡੀਆ ਗੇਟ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਮੁੰਬਈ ਦਾ ਗੇਟਵੇ ਆਫ ਇੰਡੀਆ, ਹਰ ਪਾਸੇ ਕਬੂਤਰ ਸੜਕਾਂ ‘ਤੇ ਦਾਣਾ ਚੁਗਦੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣਗੇ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਕਬੂਤਰ ਰੱਖਣ ਦੇ ਵੀ ਸ਼ੌਕੀਨ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਬੂਤਰਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕਰਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਦਰਅਸਲ, ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਇਹ ਮਾਸੂਮ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਪੰਛੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਕਿੰਨਾ ਖਤਰਨਾਕ ਹੈ।
ਦਾਣੇ ਖੁਆਉਣ ਕਾਰਨ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ
ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ, ਦਿੱਲੀ ਨਗਰ ਨਿਗਮ (ਐਮਸੀਡੀ) ਨੇ ਕਬੂਤਰਾਂ ਨੂੰ ਖੁਆਉਣ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਉਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਕਬੂਤਰਾਂ ਦੀ ਵਧਦੀ ਗਿਣਤੀ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਡਰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ। ਲੋਕ ਕਬੂਤਰਾਂ ਨੂੰ ਪਾਲਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ 2000 ਤੋਂ 2023 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 150% ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਅੰਕੜੇ ਸਟੇਟ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਬਰਡਜ਼ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਹਨ। ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਕੁਝ ਇਲਾਕਿਆਂ ‘ਚ ਕਬੂਤਰਾਂ ਨੂੰ ਦਾਣਾ ਪਾਉਣ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਹੈ।
ਫੇਫੜੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਖਰਾਬ
ਅਕਸਰ ਉੱਚੀ-ਉੱਚੀ ਸੁਸਾਇਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਕਬੂਤਰਾਂ ਤੋਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਬਿੱਠ ਨੂੰ ਥਾਂ-ਥਾਂ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਦਬੂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਪਾਰਸ ਹਸਪਤਾਲ, ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਦਵਾਈ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰ ਸੰਜੇ ਗੁਪਤਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕਬੂਤਰ ਦੀ ਬਿੱਠ ਫੇਫੜਿਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਹਾਈਪਰ-ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਨਿਮੋਨਾਈਟਿਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਪੰਛੀ ਦੀ ਬਿੱਠ ਵਿੱਚ ਏਵੀਅਨ ਐਂਟੀਜੇਨਜ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਖਤਰਨਾਕ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਹਵਾ ਰਾਹੀਂ ਨੱਕ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਸਾਹ ਰਾਹੀਂ ਫੇਫੜਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਟਿਸ਼ੂ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਜੋ ਲੋਕ ਲਗਾਤਾਰ ਕਬੂਤਰ ਖੁਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਫੇਫੜੇ ਜਲਦੀ ਖਰਾਬ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਵਿੱਚ ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਸਾਹ ਲੈਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਹਾਲਤ ਗੰਭੀਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਫੇਫੜਿਆਂ ਨੂੰ ਟਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਰਹਿਣ ਦੂਰ
ਦਮੇ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਤਾਂ ਕਬੂਤਰਾਂ ਨੂੰ ਦਾਣਾ ਖੁਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਬਾਲਕੋਨੀ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਕਬੂਤਰਾਂ ਕਰਕੇ ਵੀ ਦਮਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਫੇਫੜੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਕਬੂਤਰਾਂ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਲਾਗਾਂ ਦਾ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੂੰ ਕਬੂਤਰਾਂ ਨੂੰ ਦਾਣੇ ਨਹੀਂ ਖੁਆਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ।
ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਿਰਦਰਦ, ਬੁਖਾਰ ਹੈ ਤਾਂ ਰਹੋ ਸਾਵਧਾਨ
ਈ-ਕੋਲੀ ਕਬੂਤਰਾਂ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਜੇਕਰ ਕਬੂਤਰ ਦੀ ਬਿੱਠ ਪਾਣੀ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਫਲਾਂ ਜਾਂ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਪਾਣੀ ਜਾਂ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਸਫਾਈ ਕੀਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਈ-ਕੋਲੀ ਦੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੇਹੋਸ਼ੀ, ਮਤਲੀ, ਸਿਰ ਦਰਦ ਜਾਂ ਬੁਖਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਬੂਤਰ ਦੀ ਬਿੱਠ ਦਿਮਾਗੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕਬੂਤਰ ਦੀ ਬਿੱਠ ਵੀ ਸਿਟਾਕੋਸਿਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਪੈਰੇਟ ਫੀਵਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਲੈਮੀਡੀਆ ਸਿਟਾਸੀ ਨਾਮਕ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਫਲੂ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਬੁਖਾਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਥਕਾਵਟ ਅਤੇ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਫੰਗਲ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦਾ ਖਤਰਾ
ਕਬੂਤਰ ਦੀ ਬਿੱਠ ਜਾਂ ਖੰਭਾਂ ਕਾਰਨ ਵੀ ਕੈਂਡੀਡੀਆਸਿਸ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੈਂਡੀਡਾ ਖਮੀਰ ਦੇ ਵਾਧੇ ਕਾਰਨ ਫੰਗਲ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸੋਜ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ ਧੱਬੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਇੰਝ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਰੂੰ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਵੇ, ਭੋਜਨ ਦਾ ਸੁਆਦ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਅਤੇ ਮੂੰਹ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਕੋਨੇ ਲਾਲ ਹੋਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਉੱਲੀ ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਚਮੜੀ ਲਾਲ ਜਾਂ ਬੇਰੰਗ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਦਰਦ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਪਾਰਟਸ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜਲਨ, ਖੁਜਲੀ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਡਿਸਚਾਰਜ ਜਾਂ ਯੂਟੀਆਈ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੈਂਡੀਡਾ ਖਮੀਰ ਨਹੁੰਆਂ ਨੂੰ ਰੰਗਹੀਣ ਅਤੇ ਮੋਟਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਨਹੁੰ ਵੀ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਦਸਤਾਨੇ ਪਹਿਨੇ ਬਿਨਾਂ ਬਿੱਠ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਨਾ ਕਰੋ
ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਕਬੂਤਰਾਂ ਨੂੰ ਦਾਣੇ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ, ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਦਾਣੇ ਦੇ ਰਹੇ ਹੋ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹ ‘ਤੇ ਮਾਸਕ ਅਤੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਦਸਤਾਨੇ ਜ਼ਰੂਰ ਪਾਓ। ਜੇਕਰ ਕਬੂਤਰ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਹਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਦਾਣੇ ਪਾਓ ਅਤੇ ਤੁਰੰਤ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਓ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਹੜੇ ਜਾਂ ਛੱਤ ‘ਤੇ ਖਾਣ ਨਾ ਦਿਓ। ਜੇਕਰ ਕਬੂਤਰ ਬਿੱਠ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਘਰੇਲੂ ਮੋਪ ਨਾਲ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰੋ ਜੋ ਤੁਰੰਤ ਸੁੱਟਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਫਾਈ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਮਾਸਕ ਅਤੇ ਦਸਤਾਨੇ ਪਹਿਨਣਾ ਨਾ ਭੁੱਲੋ।
ਕਬੂਤਰਾਂ ਤੋਂ ਇੰਝ ਪਾਓ ਛੁਟਕਾਰਾ
ਕਬੂਤਰਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ, ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੀ ਬਾਲਕੋਨੀ ਨੂੰ ਢੱਕੋ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਕਵਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ, ਤਾਂ ਜਾਲ ਲਗਾਓ। ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਬਰਡ ਸਪਾਈਕਸ ਉਪਲਬਧ ਹਨ ਜੋ ਰੇਲਿੰਗਾਂ ਉੱਤੇ ਫਿੱਟ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਬਰਡ ਜੈੱਲ ਵੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਝਟਕੇ ਵਾਲੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਵੀ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਬੂਤਰਾਂ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਝਟਕਾ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਤੁਰੰਤ ਉੱਥੋਂ ਉੱਡ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਤੁਸੀਂ ਬਾਲਕੋਨੀ ਵਿੱਚ ਨਕਲੀ ਸੱਪ, ਉੱਲੂ ਜਾਂ ਵਿੰਡ ਚਾਈਮ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਇਸ ਨਾਲ ਕਬੂਤਰ ਬਾਲਕੋਨੀ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਤੋਂ ਡਰ ਜਾਣਗੇ।
